Każdy z nas doświadcza praktycznie codziennie sytuacji, które wywołują stres lub napięcie. Mogą wpływać na nas na krótko lub długotrwale. Przez ostatnie miesiące większość z nas czuje się przytłoczona, bezradna i niepewna kolejnych dni. Te trudne emocje skutkują przewlekłym stresem, który negatywnie odbija się na naszym samopoczuciu i zdrowiu. W chwilach dużego napięcia potrzebujemy czegoś, co da szybki efekt kojący. Czasami tym sposobem okazuje się zajadanie stresu.
Zajadanie stresu i emocji to nie tylko jedzenie więcej i mniej zdrowo, co przekłada się na zdrowie i masę ciała. Zajadanie stresu wiąże się również z brakiem umiejętności radzenia sobie z różnymi napięciami, negatywnym obrazem własnego ciała oraz ogólną niską samooceną i pogorszeniem jakości życia.
Możemy wiedzieć, że zajadanie stresu i emocji nie wpływa na nas korzystnie długoterminowo, ale z drugiej strony jedzenie dostarcza szybkiej nagrody.
Dlaczego w sytuacjach stresowych sięgamy po jedzenie?
Jedzenie poza zaspokojeniem głodu pełni różne funkcje. Może być sposobem sprawienia sobie przyjemności w trudnych momentach, formą odwrócenia uwagi od przykrych doznań lub wynagrodzenia sobie trudności, z którymi musieliśmy się zmierzyć. Daje poczucie komfortu i bezpieczeństwa. Znaczenie ma nie tylko sama czynność jedzenia, ale też rodzaj produktów. Zwykle określony rodzaj produktów (np. słodkie, słone, chrupkie) wpływa na poprawę nastroju, a z czasem utrwala się i staje metodą radzenia sobie ze stresem i lękiem, łagodząc napięcie emocjonalne.
Co może wpływać na zajadanie stresu i napięcia?
- przepracowanie i przemęczenie,
- zbyt duże restrykcje żywieniowe,
- poczucie osamotnienia,
- rozczarowanie sobą i swoimi osiągnięciami,
- brak motywacji w działaniu,
- brak poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji,
- brak akceptacji ze strony otoczenia
Dlatego, kiedy chcemy poradzić sobie z jedzeniem pod wpływem stresu i emocji, na początku warto popracować nad przyczyną. Zaobserwować, jakie sytuacje wywołują w nas napięcie? Jakie myśli się pojawiają zanim chcemy sięgnąć po jedzenie? Jakie emocje towarzyszą potrzebie zjedzenia lub objedzenia się?
Jedzenie silnie wpływa na poprawę nastroju
W momencie obniżonego samopoczucia sięgamy po dania typu fast-food, słone przekąski, czy słodycze. Automatycznie rozluźniamy się, ponieważ słodki smak kojarzy się nam z beztroskim okresem dzieciństwa, kiedy to często dostawaliśmy słodycz w nagrodę za sukces lub na pocieszenie, gdy przydarzyło nam się coś przykrego. Zbadano też, że odpowiedni stopień chrupkości chipsów redukuje napięcie i wprowadza w dobry nastrój. Druga istotna kwestia to niski poziom serotoniny, który pojawia się w momencie obniżonego nastroju, a to z kolei wiąże się z nadmiernym apetytem na węglowodany aby podnieść poziom tego hormonu. Węglowodany podnoszą poziom serotoniny, co wpływa na poprawę nastroju i rozluźnienie.
Zajadanie stresu - jak sobie z tym radzić?
Zjedzenie od czasu do czasu pizzy lub ciasta po stresującym dniu nie jest niczym złym i nie powinno wiązać się z poczuciem winy. Problem pojawia się wtedy, gdy jedzenie okazuje się jedynym sposobem radzenia sobie z emocjami i uczuciem napięcia lub tych sposobów mamy niewiele.
Aby poradzić sobie z zajadaniem stresu możesz zadziałać w dwóch kierunkach
- Poszukaj alternatywnych sposobów, nie związanych z jedzeniem, które możesz zrobić w momencie, gdy pojawi się potrzeba jedzenia emocjonalnego Poszukaj, czyli stwórz listę takich czynności, które mogłyby być pomocne i eksperymentuj.
- Na przykład: oddychanie, głaskanie kota, prysznic lub kąpiel, sprzątanie w szafie, kolorowanie
- Ważne jest, aby wszystkie te czynności były proste, łatwo dostępne i możliwe do wykonania od razu. Dlatego trzeba się do nich wcześniej przygotować.
- Nie czekaj, aż stres i napięcie będą tak duże, że pojawi się silna potrzeba najedzenia - poznaj nowe sposoby radzenia sobie ze stresem profilaktycznie, tak na codzień, aby nie doprowadzać do nagromadzenia stresu lub emocji
Jak radzić sobie ze stresem profilaktycznie?
Radzenie sobie ze stresem przypomina higienę zębów. Można nie dbać o zęby, aż konieczne będzie długotrwałe leczenie u dentysty. A można o nie dbać profilaktycznie codziennie, nie dopuszczając do kumulacji problemów. Ze stresem jest podobnie. Gdy napięcie osiąga maksimum, poradzenie sobie z nim jest bardzo trudne, wymaga wiele wysiłku, czasu i umiejętności. W takiej sytuacji prostszą opcją wydaje się jedzenie, które szybko łagodzi stres. Kiedy dbamy o siebie, o swoje potrzeby i reagujemy na małe sygnały z ciała na bieżąco, nie dopuszczamy do takiego wyczerpania, że jedynym sposobem jest jedzenie.
Spróbuj zastosować jedną z trzech strategii, których skuteczność jest poparta licznymi badaniami:
- Strategia zachowania dystansu emocjonalnego- polega na kształceniu umiejętności opanowania stresu i odpowiedniej reakcji na stres, czyli nie obwiniania się, nie wyolbrzymiania sytuacji stresowej. Metoda ta pozwala na ocenę i zrozumienie sytuacji stresowej. Wymaga ona energii i czasu- nie od razu da się zmienić swój sposób myślenia, jednak jest to kluczowe w kontroli emocji.
- Strategia zachowania zdrowia- poprzez ćwiczenia fizyczne, różne sposoby relaksu, ruch na świeżym powietrzu, ćwiczenia medytacyjno-koncentracyjne, prawidłowe odżywianie się.
- Strategia wsparcia społecznego- korzystanie z pomocy rodziny, przyjaciół- rozmowa lub czas spędzony z najbliższymi wpływają często na poczucie bezpieczeństwa, a tym samym wyciszenie negatywnych emocji.
Nie ma nic złego w jedzeniu od czasu do czekolady lub innej słodyczy, która sprawia nam przyjemność. Ważne jest, aby nie był to jedyny sposób rozładowania napięcia i poprawy sobie humoru.
Zastanów się, co poza jedzeniem przyniesie Ci szybką ulgę i ukojenie. Może następnym razem, gdy poczujesz się źle wykorzystasz którąś z nowych strategii?
